Η αντίληψη πως τα πανεπιστήμια και τα πολυτεχνεία της χώρας επιτελούν έργο a priori κοινωνικά χρήσιμο είναι αρκετά διαδεδομένη. Περισσότερο διαδομένη είναι όμως η απουσία κριτικής για το τι είναι κοινωνικά χρήσιμο τελικά. Η ευθύνη για το έργο που παράγουν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν βαραίνει μονάχα τους πρυτάνεις και τους manager, αλλά και τη φοιτητική κοινότητα στο σύνολό της. Το πολυτεχνείο Κρήτης όχι μόνο δεν ξεφεύγει από τη συνολικότερη κατεύθυνση εμπορευματοποίησης της γνώσης, αλλά αποτελεί και μπροστάρη όσον αφορά την εκποίηση δημόσιων κτιρίων και την πολεμική έρευνα.
Ζούμε σε μια περιοχή που πλασάρεται ως κορυφαίος τουριστικός προορισμός. Αυτό σίγουρα ακούγεται καλό στα αυτιά των ντόπιων αφεντικών. Αλλά τι σημαίνει ακριβώς για τους εργάτες και τις εργάτριες ο τουρισμός; Μήπως περισσότερα λεφτά; Δουλειά σε συνδυασμό με βουτιές; Η πραγματικότητα όσων έχουν δουλέψει έστω και μια εβδομάδα στην ευρύτερη τουριστική βιομηχανία χαρακτηρίζεται από τις έννοιες βαριά εκμετάλλευση και της εντατικοποίηση: Χαμηλά μεροκάματα, απλήρωτες υπερωρίες, λειψά ή και καθόλου ένσημα, απλήρωτα επιδόματα, μηδενικά ρεπό.
Για το δημόσιο χώρο, ο οποίος συρρικνώνεται, η τουριστική ανάπτυξη συνεπάγεται παραλίες που μοιάζουν με απέραντο ομπρελοκάθισμα, πλατείες με μορφή snack- bar και γραφικά σοκάκια- εμποροπανήγυρη τη μέρα και σοκάκια-μπαράκι τη νύχτα.
Πολλά σπίτια που ενοικιάζονταν από ντόπιους ή μετανάστες εργάτες αποτελούν επίσης πεδίο κερδοφορίας για μικρούς ιδιοκτήτες αλλά και εταιρίες airbnb. Οι ένοικοι διώχνονται με την πρόφαση της ιδιοκατοίκησης και τα ακίνητά τους νοικιάζονται ακριβά και με τη μέρα σε τουρίστες. Το αποτέλεσμα είναι να εκτοπίζεται βίαια ένα κομμάτι του πληθυσμού, αλλάζοντας ουσιαστικά την ίδια τη βιογεωγραφία της πόλης προς όφελος μονάχα όσων πουλούν και καταναλώνουν… τουρισμό.
Πρόσφατα το Πολυτεχνείο Κρήτης έχει ξεκινήσει διαδικασίες εκποίησης ακινήτων, τα οποία έχει εγκαταλείψει χρόνια. Με πρόφαση την περιορισμένη χρηματοδότηση, παραχωρεί σε ξενοδόχο το κτήριο που στεγάζεται η κατάληψη Rosa Nera εδώ και δεκατρία χρόνια. Με λίγα λόγια, προσπαθεί να μετατρέψει έναν κοινωνικό χώρο , ο οποίος ήδη καλύπτει ανάγκες των «από κάτω», σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο το οποίο θα εξυπηρετήσει την κερδοφορία επιχειρηματιών που απευθύνονται στην ελίτ. Η κατάληψη Rosa Nera ήταν και είναι πόλος κοινωνικοποίησης και πολιτικοποίησης στο πλευρό του κόσμου της εργασίας, των μεταναστών/τριών, των διαφορετικών. Όλα αυτά ενοχλούν τη ντόπια εξουσία στο σύνολό της, αλλά και τον τεχνοκράτη-καριερίστα Β. Διγαλάκη ειδικότερα, ο οποίος με ύφος χιλίων καρδιναλίων προχωρά σε ανοιχτή ρήξη με το ντόπιο κοινωνικό-εργατικό κίνημα.
Για την ηγεσία του Πολυτεχνείου, οι κοινωνικές ανάγκες αφορούν το «επιχειρείν» και όχι τη ζωή. Όλα είναι business. Για αυτό κι άλλωστε δεν μοιάζουν αλλόκοτες οι όλο και στενότερες σχέσεις (τα μνημόνια συνεργασίας όπως αρέσκονται να λένε) με τη σχολή Ευελπίδων και το πολεμικό ναυτικό. Η συνεργασία με τους ντόπιους μιλιταριστές αποτελεί μια ευκαιρία για στους επιστήμονες με τα «βαριά πτυχία» για συμμετοχή σε αυτή την ευγενή δραστηριότητα που λέγεται Πόλεμος και ένα (ποιος ξέρει…) λαμπρό μέλλον στην ντόπια πολεμική βιομηχανία¹ η οποία γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη με την όξυνση του παγκόσμιου μακελειού. Ορισμένοι τίτλοι μαθημάτων στα μεταπτυχιακά αυτά είναι χαρακτηριστικοί: Σχεδίαση–επεξεργασία-ολοκλήρωση συστημάτων μάχης, μη επανδρωμένα ρομποτικά συστήματα, αξιοπιστία-αποτίμηση επίδοσης-χαοτική δυναμική οπλικών συστημάτων και επιχειρήσεων, βασικές αρχές δικτυοκεντρικού πολέμου κ.α.²
Η έρευνα του Πολυτεχνείου Κρήτης για χάρη της πολεμικής βιομηχανίας και των διεθνών στρατιωτικών συνασπισμών όπως το ΝΑΤΟ, συμβαίνει χρόνια³. Αυτό που αλλάζει πλέον είναι η κανονικοποίηση του πολέμου στις συνειδήσεις. Σαν να μην συμβαίνει και κάτι τόσο άσχημο, τόσο δόλιο, τόσο απεχθές. Ο χώρος για κριτική περιορίζεται μπρος στη ρουτίνα ενός ιδρύματος που συντονίζεται με τις μιλιταριστικές επιδιώξεις.
Τέλος, ζούμε σε μια περιοχή όπου εδράζεται η μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της ανατολικής Μεσογείου. Εκτός των χιλιάδων ντόπιων και διεθνών καραβανάδων που μένουν μόνιμα κυρίως στην στο Ακρωτήρι, έχοντας μετατρέψει μια τεράστια περιοχή σε στρατώνα, πλέον όλο και συχνότερα τα Χανιά προσελκύουν και τις εκδρομές χαλάρωσης των διεθνών στρατών (Αμερικανοί, Ινδοί στρατιώτες κτλ) με τα ανάλογα χρηματικά οφέλη φυσικά για τη ντόπια αγορά. Κι αυτό μετράει στο τέλος της ημέρας. Εδώ είναι ο τόπος, όπου μιλιταρισμός και τουρισμός συνθέτουν τους δυο από τους τρεις πυλώνες της τοπικής ανάπτυξης ,εν αναμονή της δυναμικής επέλασης του ενεργειακού κεφαλαίου.
¹Από τα νομίσματα στις σφαίρες
² Φ.Ε.Κ. Αρ.163Α/20-08-2014 (για αναζήτηση Φ.Ε.Κ.: http://www.et.gr/index.php/2013-01-28-14-06-23/2013-01-29-08-13-13)
³ Παραγωγή οπλικών συστημάτων σε στενή συνεργασία με πανεπιστημιακούς. Επιστημολογικά, δεοντολογικά και θεσμικά ζητήματα (του Δ. Πατέλη). http://www.ilhs.tuc.gr/gr/paragogi_oplikon_systimaton.htm
Υποβολή απάντησης